Sûreya Baqara – 15

Ji Bo Muwehhîdên Dilsoz Meala Qur’ana Pîroz

وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيٰوةٌ يَٓا اُو۬لِي الْاَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (١٧٩)

179. Sizin için kısasta hayat vardır ey akıl sahipleri! Umulur ki sakınıp korkarsınız.

179. Di qisasê de ji we re heyat/jîyan heye, gelî aqilmendan! Hêvî heye ku hûn xwe biparêzin.

كُتِبَ عَلَيْكُمْ اِذَا حَضَرَ اَحَدَكُمُ الْمَوْتُ اِنْ تَرَكَ خَيْرًاۚ اَلْوَصِيَّةُ لِلْوَالِدَيْنِ وَالْاَقْرَب۪ينَ بِالْمَعْرُوفِۚ حَقًّا عَلَى الْمُتَّق۪ينَۜ (١٨٠)

180. Sizden birine ölüm yaklaşır ve geriye bırakacağı bir malı/serveti varsa, ebeveyne ve yakın akrabaya örfe uygun/münasip bir vasiyet bırakması farz kılındı. Bu, takva sahipleri üzerine bir haktır.

180. Dema yek ji we bikeve ber mirinê û eger malekî/serwetekî li pey xwe bihêle hebe, li ser we hatîye ferzkirin ku bi awayekî marûf/xweşik ji dê û bav û eqrebayên xwe re wesîyet bike. Ev, li ser wan kesên mutteqî heq e.

فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَ مَا سَمِعَهُ فَاِنَّمَٓا اِثْمُهُ عَلَى الَّذ۪ينَ يُبَدِّلُونَهُۜ اِنَّ اللّٰهَ سَم۪يعٌ عَل۪يمٌۜ (١٨١)

181. Kim de onu (vasiyeti) işittikten sonra değiştirirse bunun günahı, ancak değiştirenleredir. Şüphesiz ki Allah, (işiten ve dualara icabet eden) Semi’, (her şeyi bilen) Alîm’dir.

181. Her kî piştî ku vê (wesîyetê) bihîst û wê biguherîne, gunehê wê li ser wî yê guherandine ye. Bêguman Allah, (yê ku hemû tîştan dibihîze) Semî û (zanayê her tiştî) Alîm e.

فَمَنْ خَافَ مِنْ مُوصٍ جَنَفًا اَوْ اِثْمًا فَاَصْلَحَ بَيْنَهُمْ فَلَٓا اِثْمَ عَلَيْهِۜ اِنَّ اللّٰهَ غَفُورٌ رَح۪يمٌ۟ (١٨٢)

182. Kim de vasiyet edenin zulmünden veya günaha girmesinden çekinirse, tarafların aralarını düzeltmesinde bir günah yoktur. Şüphesiz ki Allah, (günahları bağışlayan, örten ve günahların kötü akıbetinden kulu koruyan) Ğafûr, (kullarına karşı merhametli olan) Rahîm’dir.

182. Kî jî, ji neheqî yan ji gunehkarîya wî yê ku wesîyetê dike bitirs be, ji bo lihevanînê bikeve navbera wan ji wî re guneh tune. Bêguman Allah, (yê ku gunehan dibexşîne/efû dike û disitirîne û ji aqubeta gunehan abdên xwe diparêze) Xafûr û (li ser abdên xwe pir bi merhamet) Rahîm e.

يَٓا اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذ۪ينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَۙ (١٨٣)

183. Ey iman edenler! Sizden öncekilere oruç farz kılındığı gibi size de farz kılındı. Umulur ki sakınıp korunursunuz.

183. Gelî ew ên îmân anîne! Rojî çawa li ser wan ên berîya we hatibû ferzkirin, li ser we jî hatîye ferzkirin. Hêvî heye ku hûnê bitirsin û xwe biparêzin.

اَيَّامًا مَعْدُودَاتٍۜ فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَر۪يضًا اَوْ عَلٰى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ اَيَّامٍ اُخَرَۜ وَعَلَى الَّذ۪ينَ يُط۪يقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْك۪ينٍۜ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْرًا فَهُوَ خَيْرٌ لَهُۜ وَاَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ اِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (١٨٤)

184. (Oruç) sayılı günlerde (size farz kılındı). Sizden her kim hasta ya da yolculukta olur (ve oruç tutmazsa) onun yerine başka bir günde (oruç tutsun). (Normal şartlarda) güç yetirdiği hâlde (yakalandığı bir hastalık, hamilelik, yaşlılık gibi sebeplerle oruç tutmayanlar) her güne karşılık bir yoksul doyursunlar. Kim de (kendi isteğine bağlı olarak) fazladan hayır işlerse, bu onun için daha hayırlıdır. Şayet bilseniz oruç tutmanız sizin için daha hayırlıdır.

184. (Rojî) di rojên hejmartî de (li ser we hatîye ferzkirin). Ji we kî nexweş be an jî rêwî be (û rojî negire) di şûna wê de bila di rojekê din de bigire. (Di rewşên normal de) digel ku quweta wî heye jî (ji ber nexweşî an kalîtî an jî biheml bûn ku nikarin rojî bigirin) bila di muqabilê her rojekî bi qasî têr kirina feqîrekî fidye bide. Kî jî (bi daxwaza xwe) xêrekî bi zêdayî bike, ev ji bo wî çêtir e. Eger hûn bizanibin girtina rojîyê ji bo we bixêrtir e.

شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذ۪ٓي اُنْزِلَ ف۪يهِ الْقُرْاٰنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدٰى وَالْفُرْقَانِۚ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُۜ وَمَنْ كَانَ مَر۪يضًا اَوْ عَلٰى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ اَيَّامٍ اُخَرَۜ يُر۪يدُ اللّٰهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُر۪يدُ بِكُمُ الْعُسْرَۘ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللّٰهَ عَلٰى مَا هَدٰيكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ (١٨٥)

185. Ramazan ayı! O ay ki insanlara yol gösteren, hidayet ve furkandan apaçık deliller barındıran Kur’ân, o ayda indirilmiştir. Sizden o aya yetişen oruç tutsun. Sizden her kim hasta ya da yolcu olursa (oruç tutmadığı günlere karşılık) başka günlerde (oruç tutsun). Allah sizin için kolaylık diler, zorluk dilemez. (Bu kolaylaştırma) sayılı günleri tamamlamanız ve sizi hidayet etmesinden ötürü Allah’ı yüceltip/en büyük olarak bilmeniz ve şükretmeniz içindir.

185. Meha Remezanê! Meha ku Qur’ana ji bo însanan rehber û hîdayet e û ji furqanê delîlên eşkere dihewîne, di wê mehê de nazil bûye. Ew (Qur’an) a ku. Ji we kî bigihîje wê mehê bila rojî bigire. Ji we her kî nexweş be an jî rêwî be (di muqabilê her roja ku negirtiye) di rojên din de (bila rojî bigire). Allah ji bo we hêsanî/asanî daxwaz dike, zorahî/zehmetî daxwaz nake. Ev (hêsandin/asankirin) ji ber vê ye ku; hûn rojên bi hejmar temam bikin û ji bo ku we hîdayet kirîye hûn şikur bikin û hûn Allah tazîm/tekbîr bikin.

وَاِذَا سَاَلَكَ عِبَاد۪ي عَنّ۪ي فَاِنّ۪ي قَر۪يبٌۜ اُج۪يبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ اِذَا دَعَانِۙ فَلْيَسْتَج۪يبُوا ل۪ي وَلْيُؤْمِنُوا ب۪ي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ (١٨٦)

186. Kullarım sana, benden soracak olurlarsa, şüphesiz ki ben onlara yakınım. Dua edenin duasına icabet ederim. (Öyleyse) onlar da benim davetime icabet etsinler ve bana iman etsinler ki (akıl, doğruluk ve olgunluk sahibi olan) rüşt ehlinden olsunlar.

(Kur’ân’da “Sana sorarlarsa…” diye başlayan birçok ayet vardır. Tüm bu ayetlerde cevap kısmı “De ki…” diyerek başlar. Tek istisnası bu ayettir. Allah (cc) kendisini kullarına tanıtırken “De ki” lafzının dahi kendisi ile kulları arasına girmesine razı olmamıştır. Affedilmez bir günah olan şirkin kısımlarından biri de; Allah’tan (cc) başkasına dua etmek, darda kalındığında ölü, diri ya da türbelerden medet ummaktır. Bu şirkin en belirgin sebeplerinden biri, Allah’ı (cc) uzak görmek ve O’na (cc) yakınlaşmak için aracıya ihtiyaç olduğuna inanmaktır. Allah (cc) bu ayette şirk mantığını çürütmüş ve kullarına yakın olduğunu, dua edenlere doğrudan icabet edeceğini belirtmiştir. (Şirk mantığı ve çürütülmesine dair bk. 4/Nisâ, 48; 5/Mâide, 35; 6/En’âm, 136; 10/Yûnus, 18; 34/Sebe’, 22-23))

186. Ger abdên min, pirsa min ji te bikin, bêguman ez pir nêzîkî wan im. Ew ên dua dikin ez îcabetî duayên wan dikim. (Her wiha) bila ew jî, îcabetî daweta min bikin û îmân bi min bînin da ku bibin ji ehlê (xwedî aqil û rastî û kamilbûn û) ruşdê.

(Di Qur’ana Kerîm de pir ayetên ku bi “Ger ji te bipirsin…” dest pê dikin hene. Di temamê van ayetan de qisima cewabê wiha dest pê dike: “Bibêje…” Di vê mijarê de yek îstisnayek heye, ew jî ev ayet e. Allah (cc), dema ku xwe bi abdên xwe dinasîne ji vê tiştê razî nebûye ku vê peyva “Bibêje…” jî bixe navbera xwe û abdên xwe. Guneha şirkê ku efûkirin jê re tune, çeşîdekî wî jî ev e ku; ji Allah (cc) pê ve ji hin heyînên din re dûa bê kirin û ji Allah (cc) pê ve ji heyînên mirî an zindî an jî ji gumbet û zîyaretan hewarî bê xwestin. Sebebê vê şirkê ya herî xuyaye bawerîyeke wiha ye; ew kes bi vê bawer in ku Allah (cc) pir dûr e û ji bo nêzbûna Allah (cc) ew muhtacê navbeykaran e. Allah (cc) di vê ayetê de ev mentîq û bawerîya pûç rizandîye û diyar kirîye ku ew pir nêz e û îcabeta duayê abdên xwe bê navbeynkar dike. Bnr: 4/Nîsa, 48; 5/Maîde, 35; 6/En’am, 136; 10/Yûnus, 18; 34/Sebe, 22-23)

اُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيَامِ الرَّفَثُ اِلٰى نِسَٓائِكُمْۜ هُنَّ لِبَاسٌ لَكُمْ وَاَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّۜ عَلِمَ اللّٰهُ اَنَّكُمْ كُنْتُمْ تَخْتَانُونَ اَنْفُسَكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ وَعَفَا عَنْكُمْۚ فَالْـٰٔنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا كَتَبَ اللّٰهُ لَكُمْۖ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتّٰى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْاَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْاَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِۖ ثُمَّ اَتِمُّوا الصِّيَامَ اِلَى الَّيْلِۚ وَلَا تُبَاشِرُوهُنَّ وَاَنْتُمْ عَاكِفُونَۙ فِي الْمَسَاجِدِۜ تِلْكَ حُدُودُ اللّٰهِ فَلَا تَقْرَبُوهَاۜ كَذٰلِكَ يُبَيِّنُ اللّٰهُ اٰيَاتِه۪ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ (١٨٧)

187. Oruç gecesi kadınlarınızla beraber olmak size helal kılındı. Onlar sizin için bir örtü, siz de onlar için bir örtüsünüz. Allah sizin nefislerinize ihanet etmekte olduğunuzu bildi. Tevbelerinizi kabul edip, sizleri affetti. Şimdi onlarla beraber olun ve Allah’ın sizin için (takdir edip) yazdığını isteyin. Fecr vakti, beyaz iplik siyah iplikten ayrılıncaya (ufukta ikinci fecir olan fecr-i sadık belirinceye) dek yiyip için. Sonra orucu geceye tamamlayın. Mescidlerde itikafta bulunduğunuz sırada eşlerinizle beraber olmayın. Bu, Allah’ın sınırlarıdır. Ona (Allah’ın sınırlarına) yaklaşmayın. İnsanlar sakınıp korunsunlar diye Allah ayetlerini böylece açıklar.

187. Di şeva rojîyê de çûyîna/nêzbûna cem jinên xwe, ji we re hatîye helalkirin. Ew ji bo libas in û hûn jî ji bo wan libas in. Allah pê dizanibû ku we li nefsa xwe îxanet dikir. Tobeya we qebûl kir û hûn efû kirin. Hûn a niha dikarin nêzî wan bibin û li tiştên ku Allah ji we re nivîsandîye (û kirîye para we) daxwaz bikin. Dema fecrê hetanî tayê spî ji tayê reş tê veqetandin (hetanî di ufûqê de fecra sadiq ku ew fecra duyem e) bixwin û vexwin. Paşê rojîyê hetanî şevê biqedînin. Dema ku hûn di mizgeftan de dikevin îtîqafê nêzî jinên xwe nebin. Ev, hidûdên/sînorên Allah in. Ji van (hidûdên Allah) neborin. Allah ayetên xwe ji însanan re bi vê awayê beyan dike da ku ew xwe biparêzin.

وَلَا تَأْكُلُٓوا اَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ وَتُدْلُوا بِهَٓا اِلَى الْحُكَّامِ لِتَأْكُلُوا فَر۪يقًا مِنْ اَمْوَالِ النَّاسِ بِالْاِثْمِ وَاَنْتُمْ تَعْلَمُونَ۟ (١٨٨)

188. Kendi aranızda birbirinizin malını (İslam’ın yasakladığı rüşvet, faiz, gasp, aldatma gibi) batıl yollarla yemeyin. (Yanlış olduğunu) bile bile, yöneticilere rüşvet vererek, insanlara ait olan mallardan bir kısmını günah ile yemeyin.

188. Malên hevdu bi awayên batil (wekî bertîl û riba û xesp û xapandinê ku îslâm evana heram kirîye) nexwin. Bi zanîn (digel ku xelet e) hûn bi bertîl dayîna rayedaran, qismekî ji malên aîdê însanan e bi gunehkarî nexwin.

يَسْـَٔلُونَكَ عَنِ الْاَهِلَّةِۜ قُلْ هِيَ مَوَاق۪يتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّۜ وَلَيْسَ الْبِرُّ بِاَنْ تَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ ظُهُورِهَا وَلٰكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقٰىۚ وَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ اَبْوَابِهَاۖ وَاتَّقُوا اللّٰهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (١٨٩)

189. Sana (Ay’ın hâllerinden olan) hilalleri soruyorlar. De ki: “O, insanlar ve hac ibadeti için zaman belirleyen bir araçtır. İyilik evlere arkadan girmeniz değil, gerçek iyilik takva sahibi olmaktır. Evlere kapısından giriniz. Allah’tan korkup sakının ki kurtuluşa eresiniz.”

(Müşrikler ihrama girdikleri zaman evlerine kapısından girmez, arka tarafta açtıkları bir gedikten eve girerlerdi. Böylece daha fazla hayır yaptıklarına ve Allah’a (cc) yakınlaştıklarına inanırlardı. (Buhari, 4512; Müslim, 3036, Bera b. Azib’ten) Ayet göstermiştir ki bir fiilin ibadet olup sahibini Allah’a (cc) yakınlaştırması için, Kur’ân veya sahih Sünnet’te yer alması gerekir. Hevaya uyarak uydurulan, toplum tarafından kabul gören ve bidat-i hasene denilerek meşrulaştırılmaya çalışılan şeyler, takva olmadığı gibi sahibini de Allah’a (cc) yakınlaştırmaz. Allah’a (cc) yakınlaşma ve takvanın en etkili yolu, Allah’ın (cc) indirdiği ve Resûl’ün (sav) pratiğe döktüğü dinle yetinmektir. (bk. 18/Kehf, 110))

189. Ew ji te pirsa heyvan (rewşên heyvê) dikin. Bibêje: “Ew ji însanan re ji bo heccê wext/dem (jimêr) in. Qencî ne ew e ku hûn di pişt xanîyan de têkevin hundir, lê esil qencî xwe parastin e/teqwa ye. Di derîyan de bikevin xanîyan. Ji Allah bitirsin û xwe biparêzin da ku hûn xelas bibin.

(Dema ku mûşrîk diketin îhramê, ne di derîyê xanîyên xwe de di qulerekê ku li pişta xanîyên xwe de vedikirin diketin navê. Bi vê tevgera xwe bawer bûn ku ev tişt pir bixêr e û wê bi vê awayê herî zêde nêzî Allah (cc) bibin. (Buxarî, 4512; Muslîm, 3036 Ji Bera b. Azîb.) Ayet bi me dide zanîn ku ji bo fiêlek/amelek wek îbâdet bê nirxandin û xwedîyê xwe nêzî Allah (cc) bike divê bingehîna wê amelê bigihîje Qur’ana Kerîm û sûnneta Rasûlullah (asw). Ew tiştên ku di nava gel de belavbûyî ye û eslê wan bîdet e û li gor hewayê hatîye lihevanîn qethîyen bi navê “Bîdatê Hesene” meşrû nabe û ne amelên bi teqwa ne û kiryarê xwe/xwedîyê xwe jî nagihîjîne nêzbûn û hezkirina Allah (cc). Di teqwa û nêzbûna Allah (cc) de rêya herî bi bandor/muessîr ew e ku em bi wê dînê ku Allah (cc) nazil kirîye û Rasûlullah (asw) nîşanî me daye û hînî me kirîye têr bikin. Bnr: 18/Kehf, 110)

وَقَاتِلُوا ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ الَّذ۪ينَ يُقَاتِلُونَكُمْ وَلَا تَعْتَدُواۜ اِنَّ اللّٰهَ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَد۪ينَ (١٩٠)

190. Sizinle savaşanlara karşı Allah yolunda savaşın. Haddi aşmayın. (Çünkü) Allah, haddi aşanları sevmez.

(İslam’ın savaş anlayışını beşerî savaşlardan ayıran iki temel özellik vardır:

a. İslami Savaş, Allah (cc) yolunda olan, meşruiyetini Allah’tan (cc) alan, gayesi Allah’ın (cc) dinini hakim kılmak olan bir savaştır.

b. İslami Savaş, “Savaşta her şey mubahtır.” kaidesini kabul etmez. İslam, çocuk öldürmek, savaşa katılmayan kadın ve yaşlıları öldürmek, savaşın maslahatı olmaksızın doğaya zarar vermek gibi davranışları haddi aşmak ve bozgunculuk olarak kabul eder.)

190. Hûn jî, bi wan kesên ku bi we re şer dikin re di rêya Allah de şer bikin. Hûn zêdegavîyê nekin/zêde pêş de neçin (û zulme nekin). Lewre Allah, ji ew ên zêdegavîyê dikin hez nake.

(Du taybetîyên bingehî hene ku îslamê, di mijara zihnîyeta şer de ji şerên din vediqetîne:

a. Şera Îslamî yanê cihad, di rêya Allah (cc) de ye û meşrûîyeta xwe jî ji Allah (cc) distîne. Armanca vê şerê hakimîyeta dînê Allah (cc) e.

b. Şera Îslamî, qaîdeyekî weke “Di şer de her tîşt mubah e” qebûl nake. Kuştina zarokan û ew jin û ixtîyarên ne şervan in û digel ku tu meslehet tune zirar dayîna xwezayê/tabîetê û tevgerên her wekî din, îslâm qethîyen cewaz nade van tîştan. Bilakis ev tevgerên hanê di nezera îslamê de wek mufsîdî tê pejirandin.)

وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَاَخْرِجُوهُمْ مِنْ حَيْثُ اَخْرَجُوكُمْ وَالْفِتْنَةُ اَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِۚ وَلَا تُقَاتِلُوهُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ حَتّٰى يُقَاتِلُوكُمْ ف۪يهِۚ فَاِنْ قَاتَلُوكُمْ فَاقْتُلُوهُمْۜ كَذٰلِكَ جَزَٓاءُ الْكَافِر۪ينَ (١٩١)

191. Onları bulduğunuz yerde öldürün. Sizi (yurtlarınızdan) çıkardıkları gibi onları yurtlarından çıkarın. Fitne/şirk öldürmekten daha beterdir. Sizinle orada savaşmadıkları sürece Mescid-i Haram’ın yanında onlarla savaşmayın. Şayet sizinle savaşırlarsa siz de onlarla savaşın. Kâfirlerin cezası işte böyledir.

191. Hûn li ku rastî wan hatin, wan bikujin. Wan çawa hûn (ji warên we) derxistibûn hûn jî wan ji warên wan derxînin. Fitne/şirk ji kuştinê xerabtir/dijwartir e. Hetanî ew bi we re li cem Mescîdu’l Heram şer nekin, hûn jî bi wan re şer nekin. Eger ew bi we re şer bikin hûn jî bi wan re şer bikin. Cezayê kafiran ha wiha ye.

فَاِنِ انْتَهَوْا فَاِنَّ اللّٰهَ غَفُورٌ رَح۪يمٌ (١٩٢)

192. Şayet yaptıklarına son verirlerse şüphesiz ki Allah, (günahları bağışlayan, örten ve günahların kötü akıbetinden kulu koruyan) Ğafûr ve (kullarına karşı merhametli olan) Rahîm’dir.

192. Eger ew dev ji karên xwe berdin, bêguman Allah, (yê ku gunehan dibexşîne/efû dike û disitirîne û ji aqubeta gunehan abdên xwe diparêze) Xafûr û (li ser abdên xwe pir bi merhamet) Rahîm e.

وَقَاتِلُوهُمْ حَتّٰى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدّ۪ينُ لِلّٰهِۜ فَاِنِ انْتَهَوْا فَلَا عُدْوَانَ اِلَّا عَلَى الظَّالِم۪ينَ (١٩٣)

193. Fitne/şirk sonlanıncaya ve din/otorite Allah’a ait oluncaya dek onlarla savaşın. Yaptıklarına son verirlerse zalimlerden başkasına düşmanlık yoktur.

193. Hetanî fitne/şirk nemîne û dîn (otorîte) bibe aîdê Allah, bi wan re şer bikin. Eger dev ji karên xwe berdin, êdî ji zaliman pê ve dijminahî ji tu kesî re nayê kirin.

اَلشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌۜ فَمَنِ اعْتَدٰى عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدٰى عَلَيْكُمْۖ وَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاعْلَمُٓوا اَنَّ اللّٰهَ مَعَ الْمُتَّق۪ينَ (١٩٤)

194. Haram ay, haram aya karşılıktır. (Gözetilmesi gereken) hürmetler/haklar/dokunulmazlıklar da karşılıklıdır. Kim size karşı haddini aşar saldırırsa, siz de ona saldırarak misliyle karşılık verin. Allah’tan korkup sakının. Ve bilin ki Allah, takva sahipleriyle beraberdir.

194. Meha heram, bi meha heramê ye. Hurmetan/mafan (rêzgirtinên pêwîste bên çavnêrkirin) jî beranberên hev in. Nexwe kî ji hedê xwe bibore û êrîşê we bike hûn jî bi qasî tadeya wan êrîşî wan bikin. Ji Allah bitirsin û xwe biparêzin. Û bizanibin ku Allah bi mutteqîyan re ye.

وَاَنْفِقُوا ف۪ي سَب۪يلِ اللّٰهِ وَلَا تُلْقُوا بِاَيْد۪يكُمْ اِلَى التَّهْلُكَةِۚ وَاَحْسِنُواَ اِنَّ اللّٰهَ يُحِبُّ الْمُحْسِن۪ينَ (١٩٥)

195. Allah yolunda infak edin ve (İslami mücadeleden geri kalmak suretiyle) kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayın. Kulluğunuzu en güzel şekilde yerine getirin. Çünkü Allah muhsinleri/kulluğunu en güzel şekilde yapmaya çalışanları sever.

(Eslem Ebu İmran anlatıyor: “Bizler fetih için İstanbul’daydık. Komutan olarak Mısırlıların başına Ukbe b. Amir (ra), Şamlıların başında ise Fudale b. Ubeyd (ra) vardı. Şehirden Rumların oluşturduğu büyük bir ordu çıktı. Biz Müslimler de onların karşısına büyük bir orduyla çıktık. Derken Müslimlerden bir adam, Rumların safına daldı. İnsanlar bağırmaya başladılar ve dediler ki: ‘Subhanallah! Bu genç kendi eliyle kendisini tehlikeye atıyor.’ Ebu Eyyub El-Ensari (ra) dedi ki: ‘Siz ayeti böyle bir yoruma tevil ediyorsunuz. Ancak bu ayet biz Ensar topluluğu hakkında inmiştir. Allah (cc) dinini izzetli kılıp, İslam’ın yardımcıları çoğalınca biz, Allah Resûlü’nün (sav) haberi olmadığı hâlde dedik ki: ‘Bizim mallarımız zayi oldu. Mallarımızın başına geçsek de onları ıslah etsek.’ Bunun üzerine Allah (cc) bu ayeti indirdi. Bizim bu düşüncemizin doğru olmadığını belirtti. Asıl tehlike, mallarımızın başında oturmak ve onları ıslah etmeye çalışmak istememizdir. Allah (cc) bize savaşmayı emretmiştir.’ (Eslem) dedi ki: ‘Ebu Eyyub çarpışmaya aralıksız devam etti ve orada defnedildi.’ ” (Ebu Davud, 2512; Tirmizi, 2972))

195. Di rêya Allah de înfaqê bikin û (bi paş mayîna têkoşîna îslâmî re) xwe bixwe navêjin xeterê/talukê. Qencîyê bikin/abdîtîya xwe herî xweşik bikin. Muheqeq Allah ji muhsînan/ji qencîkaran hez dike.

(Eslem Ebû Îmran wiha dibêje: “Em ji bo fetha wê derê li Stenbolê bûn. Fermandarê ehlê Misirê Uqbe b. Amir bû. Li ser ehlê Şamê jî wek Fermandar Fudale b. Ubeyd hebû. Ji nava bajêr artêşeke ji Rûman pir qelebalix derket. Em Muslîm jî bi artêşeke mezin derketin hemberî wan. Zilamek ji muslîmân ji nîşka ve xwe noqî nav sefên artêşa Rûman kir. Hin kesan qîr dan û wiha gotin: “Subhanallah! Ev xortê ha xwe bixwe davêje talukê.” Ebû Eyyubê Ensarî jî wiha got: “Hûn vê ayetê bi vê awayê şîrove dikin. Lê belê ev ayet der heqê me Ensarîyan de nazil bûye. Dema ku dînê Allah bi ser ket û alîkarê îslamê zêde bûn, me bê xebera Rasûlullah (asw) di navbera xwe de wiha got: “Malê me ji dest çû/zayî bû. De êdî em jî biçin ser malên xwe û îş û karên xwe sererast bikin.” Li ser vê mijarê Allah (cc) ev ayet nazil kir û diyar kir ku ev fikrê me ne rast e. Taluka herî mezin ew e ku em li ser malên xwe bimînin û bi wan muştexel/pêmijûl bibin. Allah (cc) emrê cîhadê li me kirîye.” (Eslem) got: “Ebû Eyyub bênavber şer kir û li wê derê hat definkirin.” (Ebû Dawûd, 2512; Tirmizî, 2972))

وَاَتِمُّوا الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ لِلّٰهِۜ فَاِنْ اُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِۚ وَلَا تَحْلِقُوا رُؤُ۫سَكُمْ حَتّٰى يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهُۜ فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَر۪يضًا اَوْ بِه۪ٓ اَذًى مِنْ رَأْسِه۪ فَفِدْيَةٌ مِنْ صِيَامٍ اَوْ صَدَقَةٍ اَوْ نُسُكٍۚ فَاِذَٓا اَمِنْتُمْ۠ فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ اِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِۚ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلٰثَةِ اَيَّامٍ فِي الْحَجِّ وَسَبْعَةٍ اِذَا رَجَعْتُمْۜ تِلْكَ عَشَرَةٌ كَامِلَةٌۜ ذٰلِكَ لِمَنْ لَمْ يَكُنْ اَهْلُهُ حَاضِرِي الْمَسْجِدِ الْحَرَامِۜ وَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاعْلَمُٓوا اَنَّ اللّٰهَ شَد۪يدُ الْعِقَابِ۟ (١٩٦)

196. Hac ve umreyi Allah için tamamlayın. (Hac veya umre vazifesini tamamlamaktan herhangi bir özür nedeniyle) alıkonursanız, kolayınıza gelen bir kurban (gönderin). Kurban yerine ulaşıncaya kadar tıraş olmayın. Sizden kim hasta olur ya da başında (ona eza veren) bir şikâyeti olur ise fidye olarak oruç tutması, sadaka vermesi veya kurban kesmesi gerekir. (Engeller kalkıp) emniyete kavuştuğunuz zaman, kim hac zamanına kadar umreden faydalanmak ister ise kolayına gelen bir kurban (kessin). (Kurbanı) bulamayan da üç günü hacda yedi günü de döndükten sonra olmak üzere tastamam on gün oruç tutsun. Bu (fidye), ailesi Mescid-i Haram (mıntıkasında) oturmayanlar içindir. Allah’tan korkup sakının ve bilin ki Allah, cezası çetin olandır.

196. Hecc û umrê ji bo Allah temam bikin. Eger hûn (ji ber ûzrekî ji temamkirina hecc û ûmreyê) paş ve bimînin/rê li we bê birîn, qurbanekê li gorî quweta xwe (bişînin). Heta qurban digihîje cihê xwe porên xwe kur nekin/traş nebin. Yek ji we nexweş bikeve an jî êşek di serê wî de hebe (eza bide wî), divê wek fidye an rojî bigire an sedeqe bide an jî qurbanekê serjê bike. Dema (asteng rabin) û hûn bigihîjin ewlehîyê, ji we kî bixwaze heta dema heccê umre bike, divê qurbanekê ji bo xwe hêsan (serjê bike). Lê eger ji we yê ku (qurban) nebîne di wextê heccê de sê roj û piştî vegere de jî heft roj, ku ev bitevahî deh roj dikin, rojî bigire. Ev (fidye) ji bo kesên malbatên wan ne li (derdora) Mescîdu’l Heram e. Ji Allah bitirsin û xwe biparêzin û bizanibin ku Allah, cezayê wî pir dijwar e.

اَلْحَجُّ اَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌۚ فَمَنْ فَرَضَ ف۪يهِنَّ الْحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِي الْحَجِّۜ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ اللّٰهُۜ وَتَزَوَّدُوا فَاِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوٰىۘ وَاتَّقُونِ يَٓا اُو۬لِي الْاَلْبَابِ (١٩٧)

197. Hac, bilinen aylardadır. (Bilin ki) kim bu aylarda hac yaparsa cinsel münasebet, fısk ve tartışmak hacda yoktur/olmamalıdır. Ne hayır işlerseniz Allah onu bilir. Azık edinin! Şüphesiz azığın en hayırlısı takvadır. Benden korkup sakının ey akıl sahipleri!

197. Hecc, di mehên malum de ye. (Bizanibin) kî di van mehan de hecc bike; di heccê de nêzîkbûna jinan û fisq û nîqaş tune/divê tune be. Hûn çi xêrê bikin Allah pê dizane. Qut/zad bi dest bixin! Bêguman qutê herî bixêr, teqwa ye. Gelî aqilmendan! Hew ji min bitirsin û xwe biparêzin.