Eleştirilere Tahammülsüzlük

Es-Selamu Aleykum Kıymetli Okurlar,

Bu ay Gençlerle Muamele köşemizde gençlik döneminde yaşanılan değişikliklerden “Eleştirilere tahammül edememe” maddesini sizlerle işleyeceğiz.

Eleştiriye tahammül edememe dediğimiz zaman ortada var olan bir eleştiriden bahsetmek gerekir. Ebeveynler sıklıkla genç evlatlarına eleştirilerde bulunurlar. Bu hepimizin bildiği bir hakikat olmakla beraber aynı zamanda sonuçlarını pek de göremediğimiz ve ilişkilerimizi etkileyen ciddi bir unsur. Özellikle sağlıklı bir yoldan yapılmayan eleştiri;

1. Genç evlatlarımızla olan ilişkimizde gergin bir atmosferin oluşmasına sebep olmaktadır.

2. Genç evladımızın bize karşı sert bir tutum sergilemesine zemin hazırlamaktadır. (Savunma veya tartışma pozisyonuna geçecektir.)

3. Onları yapabilecekleri şeylerden alıkoymakta ve cesaretlerini kırmaktadır.

4. Gençlerde direnç oluşturarak eleştirinin içindeki nasihate karşı direnmelerine sebep olmaktadır.

5. Bunların yanı sıra gençlerin kendilerini anlaşılmamış, oldukları gibi kabul edilmemiş ve saygı görmemiş hissetmelerine neden olmaktadır. (Yaptıkları eylemlerin ve sahip oldukları düşüncelerin reddedildiğine inanmaya başlarlar. Birini reddettiğinizde onu yok saymış olmaz mısınız? Hâliyle onlar da “Zaten beni de adamdan saymıyorlar.” veya “Siz hep kardeşlerime farklı, bana farklı davranıyorsunuz.” ve benzeri cümleler kurmaya başlarlar.)

Gün sonunda da gençlerde eleştirilere tahammülsüzlük ile karşı karşıya kalmaktayız. Aslında buradaki söylemlerin altındaki bir sebep de “Beni olduğum gibi kabul edin ve eleştirmeyin.” diyen, fakat sizin duyamadığınız istektir.

Burada sizin ve evladınızın eleştiriler karşısında nasıl hissettiğine bakalım:

Eleştiriler karşısında ben neler hissetmiştim?	Evladım eleştirilerim karşısında neler hissediyordur?

Yaşanılan durumu ve oluşturduğu problemleri izah ettiğimize göre durumun asıl sebebine bakmamız gerekmektedir.

“Neden eleştiriyoruz?” sorusunun cevapları bizim için bu noktada çok kıymetli. Ebeveynler olarak neden gençlerin her davranışı hakkında bir yorumumuz, bir düşüncemiz var? Burada birkaç maddeden bahsedebiliriz:

1. Genç evlatlarımızı bizden ayrı bir birey olarak görmüyoruz. Bizim bir uzantımız gibi görüyoruz.

2. Farklı fikirleri olabileceğini kabul etmiyoruz.

3. Olmalarını istediğimiz ideal karakterlerini zihinlerimizde tasarladık. O kişi olmalarını istiyoruz. O ideal kimliğe ulaşmaları için de eleştirilerle onlara yön vermeye çalışıyoruz.

4. Eleştirdiğimiz şeye tahammülümüz olmayabilir, zira hayatımızda bizi rahatsız eden bir yere tekabül ediyor olabilir.

5. Koruma içgüdüsüyle bizim yaptığımız yanlışları yapmasın istiyoruz.

Daha birçok madde buraya eklenebilir. Kısaca saydığımız bu sebepler ebeveynler olarak bizleri gençlerin birçok eylem ve düşüncelerini eleştirmeye itmekte. Eleştirilen genç reddedilmiş, utanmış, değer ve saygı görmemiş, gururu zedelenmiş veya yok sayılmış hissedebilmekte. Böylelikle ilişkimizin altına bir dinamit yerleştirmekteyiz ebeveynler olarak, hem de farkına varmadan.

“E peki, hiç mi eleştirmeyeceğiz?” dediğinizi duyar gibiyim. Elbette onları korumak istemeniz doğal, onlar için hayallerinizin olması anlaşılabilir. Bu noktada yapıcı eleştiri bizim kilit noktamız. Yapıcı eleştiride bazı kritik noktalar bulunmakta (Aşağıdaki tabloda sıralanmıştır.). Bu noktalar da ebeveyn olarak kendi kişisel hayatımızda eksik kalan yanlarımızı oluşturabilmekte. Sizin anne babanızla olan ilişkinizde bu maddelerden hangileri eksikti? Veya hangileri ne şekilde vardı? Bu duruma maruz kaldığınızda nasıl hissettiğinizi hatırlıyor musunuz?

	Sizin ebeveyninizle ilişkinizde hangileri eksikti? Bu maddeyi nasıl deneyimlediniz?	Bu durumda neler hissettiniz?
Gençlerin karakterine değil davranışına yönelik değerlendirme yapmak
Annesi, babası veya kardeşi dahi olsa bir başkasının yanında değil, eleştirileri baş başayken yapmak
Gençlerin ebeveynlerini dinlemeye açık olduğu bir zaman dilimini seçmek
Aşağılayıcı ve kınayıcı bir üslup kullanmamak
Eleştiriden önce anne babanın öz eleştiri yapıp kendilerini değerlendirmesi

Bu noktaları gözeterek yapacağımız eleştiri genç evladımızla aramızda yapıcı bir ilişki oluşturacak, genç evladımıza güven ve gelişme zemini sağlayacaktır. Tam tersi iki durum. Bir yanda ailesi kendisini eleştiriyor diye adamdan sayılmadığını, istenmediğini düşünen gençler; diğer yanda ailesinin yapıcı eleştirileri sayesinde eksik yanlarını görebilen ve değiştirmeye çalışan gençler…

Çokça eleştirilerek büyüyen nesiller olarak, gelecek nesillerimizin hayat yolculuğunda sağlıklı eleştirilerde bulunarak rehber olabilmenin bir anne baba için çok kıymetli ve büyük bir başarı olduğunu da eklemek isterim.

Siz kıymetli okurlarla bu ay eleştirilmeye dair bir sohbette buluştuk. Önce eleştirinin gençler üzerindeki negatif etkilerinden daha sonrasında ise eleştirilerin kök sebeplerinden bahsettik. Bu noktada sizin hayatınızda hangileri var oldu diye üzerine düşünmenizi sağlayacak bir egzersiz üzerine çalıştık.

Gelecek sayıda gençlerle olan muamelelerimizi tesis edecek başka bir konu ile görüşmek üzere…